روش الف:  روش تراکم نمونه توسط میله زدن

             وسایل مورد نیاز

             ظرف:  ظرف مورد نظر استوانه ای شکل با گنجایش تقریبی 14/3لیتر و قطر داخلی 255mm و ارتفاع داخلی 280mm  یباشد . داخل آن باید صاف و کاملا تمیز و عاری از هر گونه خوردگی و اندود باشد.

             ترازو:   با ظرفیت مناسب برای توزین بار مورد نظر با دقت0/5 درصد.

             پیپت ویا وسیله مشابه دیگری برای جمع آوری آب آزاد از روی سطح نمونه بتن مورد آزمایش.

            ظرف شیشه ای مدرج با ظرفیت 100ml برای اندازه گیری آب جمع شده در سطح نمونه.

           میله تراکم:  یک میله گرد مستقیم فولادی بلند به قطر  16mm و طول تقریبی  610mm که دارای انتهایی به شکل نیمکره به قطر 16mm میباشد.

          نمونه مورد آزمایش

لوازم شرح داده شده در این روش میتواند برای نمونه های بتنی مورد استفاده قرار گیرد که شامل سنگدانه ها با حداکثر اندازه اسمی 50mm میباشد. بتنی که حداکثر اندازه اسمی سنگدانه آن بزرگتر از 50mm باشد بایستی از الک 37.5 mm درحالت تازه عبور داده شود وآزمایش بر روی بتن عبور داده شده انجام گردد.

         روش آزمایش

ابتدا باید به یکی از روشهای میله زدن و یا ارتعاش بتن داخل ظرف را متراکم نمود. بتنهای دارای اسلامپی بیشتر از 75mm با میله زدن متراکم میشوند. بتن های با اسلامپ کمتر از 25mm فقط بوسیله لرزش درونی متراکم میشوند و بتنهایی با اسلامپ بین 25 و 75 میلی متر را میتوان با هر دو روش متراکم نمود.

–    روش متراکم کردن با میله زدن:    ظرف را مطابق روشی که در ادامه می آید تا ارتفاع 255mm پر از بتن کرده وسطح بالایی بتن ماله کشی میکنیم.

بتن را در سه لایه تقریبا هم حجم در ظرف اندازه گیری قرار دهید. هر لایه را 25 بار با میله متراکم کنید. دقت شود که کوبه با شدت به ته ظرف اصابت نکند. در هنگام کوبش دو لایه فوقانی حدود 25mm میله تراکم در لایه زیرین نفوذ کند.  پس از میله زدن هر لایه ، به آهستگی کناره های ظرف اندازه گیری 10 الی 15 بار توسط چکش چوبی یا لاستیکی مناسب ضربه زده شوند تا فضاهای خالی بسته شده تا حبابهای هوای محبوس شده خارج گردند. لایه آخر به گونه ای ریخته شود که ظرف اندازه گیری زیاد از حد پرنشود و سرریز نکند.

این آزمایش باید در دمای محیط بین 18 تا 24 درجه سانتیگراد انجام گیرد وبعد از صاف کردن سطح نمونه توسط ماله بی درنگ زمان را ثبت کرده و ظرف با محتویات آن وزن گردد.

نمونه و ظرف را روی یک سکو و یا زمین صاف که عاری از هرگونه ارتعاش محسوس باشد ، قرارداده وظرف را بپوشانید تا مانع تبخیر آبی که به سطح بتن صعود مینماید ، گردد.

در طول مدت آزمایش در پوش باید در جای خود باشد ، مگر در مواقعی که آب سطح بتن جمع آوری میشود. آبی که در سطح جمع شده در 40 دقیقه اول ، هر 10 دقیقه و بعد از آن هر 20 دقیقه تا زمانی که آب انداختن بتن تمام شود (بوسیله پیپت و یا وسیله مشابه ) جمع آوری میگردد. برای تسهیل در جمع آوری آب سطح بتن ، نمونه را بوسیله قرار دادن تکیه گاهی به ضخامت تقریبی 50 میلیمتر در زیر یک طرف آن دو دقیقه قبل از هر بار جمع آوری آب با دقت کج کنید تا آب در یک طرف جمع شود . پس از آنکه آب خالی شد ظرف را بدون تکان دادن به حالت صاف اولیه برگردانید.

موقعی که تععین حجم کل آب جمع آوری شده از سطح بتن مورد نظر است ، میتوان از جمع آوری تناوبی آب صرفنظر کرده وتمامی آب را یکباره جمع نمود. در صورتیکه بخواهید فقط جرم آب جمع آوری شده را تعیین کنید واز جرم دوغاب در سطح بتن صرفنظر نماییم بایستی محتویات ظرف شیشه ای مدرج را به دقت به داخل بشر فلزی خالی نموده وجرم بشر فلزی و محتویات آن را تعیین و یادداشت نمایید. سپس بشر فلزی و محتویات آن را خشک کرده تا به وزن ثابت برسد و جرم نهایی یادداشت میشود.

اختلاف بین دو جرم یادداشت شده یعنی D برابر است با جرم آب جمع آوری شده در سطح بتن و جرم دوغاب نیز در صورت نیاز میتواند با تعیین جرم بشر فلزی محاسبه گرددو

مقدار حجم آب جمع آوری شده در سطح بتن در واحد سطح رویی آن از رابطه زیر محاسبه میشود:

V=  V1/A

در این رابطه V   ، حجم آب اندازه گیری در واحد سطح بتن و V1   ، حجم اندازه گیری آب جمع آوری شده در سطح بتن در فاصله زمانی انتخاب شده بر حسب میلیمتر و A  ، مساحت سطح رویی بتن مورد استفاده بر حسب سانتی متر مربع.

میزان نسبی آب انداختن میتواند با ادامه آزمایش از مقایسه حجم آب جمع آوری شده در سطح بتن در فاصله های زمانی مساوی تعیین گردد.

مقدار کل آب جمع آوری شده در سطح بتن براساس درصدی از آب خالص مخلوط موجود در نمونه از رابطه زیر محاسبه میشود :

C= W/w

در این رابطه C   جرم آب آزمونه برحسب گرم ، W جرم کل پیمانه برحسب کیلوگرم ،  w مقدار خالص آب مخلوط برحسب کیلوگرم. درصد آب انداختن نیز از رابطه زیر بدست می آید :

(D/C)*100=درصد آب انداختن

D جرم آب جمع آوری شده در سطح بتن برحسب گرم.

ب : روش تراکم نمونه توسط ارتعاش

وسایل آزمایش

دستگاه سکوی ارتعاش: برای قرار گرفتن ظرف پر شده بر روی آن سکوی فوق باید مجهز به سیستم مناسبی باشد که بتواند ارتعاشات متناوب با مدت زمان، فرکانس و دامنه قابل تکرار را برای هر نمونه وارد آورد.

با نصب موتور الکتریکی به قدرت 125 اسب بخار به سکوی فوق ارتعاشات مورد نظر بدست خواهد آمد . با نصب وزنه ای به صورت غیر متقارن به وزن حدود 110 گرم به پایه میله محور موتور متصل شده که باعث ایجاد ارتعاش میگردد. وزنه فوق به طریق سرد نورد شده ساخته شده است. قطر سوراخ وزنه 13/5 میلیمتر یا اندازه مناسب دیگری که بتواند میله محور موتور را در خود جای دهد.

زمان سنج : وسیله ای است که توسط آن مدت زمانهای ارتعاش وارده بر سکو ونمونه تنظیم میگردد.

ظرف : ظرف مورد نظر فولادی بوده که قطر قسمت فوقانی آن 292 میلیمتر ، قطر قسمت تحتانی آن 279 میلیمتر و ارتفاع آن 282 میلیمتر میباشد ودارای یک سرپوش فولادی است.

طریقه ی چرخش ارتعاش : بصورت 3 ثانیه روشن و 30 ثانیه خاموش ، توضیح این که پس از قطع نیرو به علت دور موتور ، ارتعاش حدود چند ثانیه ادامه میابد.

تراکم نمونه :

نمونه را در ظرف ، توسط ارتعاش فقط تا زمانی که به حد تراکم خواسته شده برسد ، متراکم نمایید . مدت ارتعاش کافی زمانی مشخص میگردد که سطح نمونه تقریبا صاف شده باشد. عملیات متراکم نمودن با مشاهده اولین اثر جدا شدن آب از بتن در سطح آن متوقف میگردد. برای بعضی نمونه های آبکی و یا خمیری به عملیات متراکم نمودن احتیاجی نمیباشد وتراکم در طی گذاشتن نمونه در ظرف و جابجایی ظرف در هنگام انجام عملیات تعیین وزن و گذاشتن در روی سکو انجام میگیرد.

ارتعاش متناوب :

چرخه ارتعاش به طریق ذیل میباشد .

چرخه ارتعاش بصورت 3 ثانیه روشن و 30 ثانیه خاموش ، توضیح اینکه پس از قطع نیرو بعلت دور موتور، ارتعاش حدود چند ثانیه ادامه می یابد.

درپوش را روی ظرف قرار داده و آنها را روی سکو بگذارید . ظرف و درپوش توسط وسیله مربوطه برروی سکو محکم میگردند . زمان را یادداشت نموده و موتور را روشن کرده و عملیات ارتعاش متناوب را بمدت یک ساعت ادامه دهید .

اندازه گیری آب انداختن

زمانهای متناوب ارتعاش مهلت اندازه گیری آب انداختن را در فواصل مختلف نمیدهد . حجم کل آب جمع آوری شده در سطح بتن طبق بند شرح داده شده برای روش الف بدست میآید .